چاپ خبر

»گفتن اين نكته تكراري كه نيچه خطاب به فيلسوفان گفته خانه هاي خود را دردامنه آتشفشان بنا كنيد، شما را آزار مي دهد؟ اگر اين طور نيست ، اين نكته را براي بار چندم بخوانيد و خم به ابرو نياوريد، خواهش مي كنم. مي شود آدم ها را هزار جور قسمت كرد. يك جورش اين است كه بگوييم آدم ها دو دسته اند، كساني كه از هر فضايي كه در آن قرار بگيرند، تبعيت مي كنند و آدم هايي كه تلاش مي كنند شرايط موجود را به سوي آرمان مطلوب خود تغيير دهند. يكي از دوستان حقير سايتي فرهنگي براي يكي از دانشگاههاي آزاد طراحي كرده بود. سايت قسمت هاي مختلفي داشت و طراحي گرافيك آن ساده بود. مطالب كوتاهي كه حوصله مخاطب كم حوصله اينترنت را سر نمي برد و صفحات سبكي داشت و هر صفحه خيلي زود روي صفحه مانيتور حاضر مي شد. سر تحويل كار، رييس محترم واحد به دوست ما و همكارانش گفت: سايت شما از جهت طراحي خوب نيست و ضمن اينكه پيشنهاد كرد به جاي صفحه اول، آرم دانشگاه و عكس يكي از كانديداهاي حرفه اي انتخابات مختلف رياست جمهوري نصب! شود كه البته سمتي هم در دانشگاه آزاد دارد، گفت در مجموع از گرافيك و ديزاين( اين كلمه را با تاكيد فراوان مي گفت) كار راضي نيستيم و به عنوان نمونه موفق طراحي سايت، سايت اصلي دانشگاه را معرفي كرد. براي رفع هر شبهه اي به سايت هر يك از واحدهاي دانشگاه آزاد كه مي خواهيد، مراجعه كنيد تا غرض اصلي نويسنده قلم به مزد اين كلمات مشخص شود. هيچ يك از اين اتفاقات براي دوست ما و خود ما كه ماجرا را از زبان او مي شنيديم، عجيب نبود. از همه جالب تر مشاوران آقاي رييس بودند كه بعد از سخنان او هر يك در تجليل از گرافيك و ديزاين( باتاكيد فراوان) سايت همان واحد دانشگاهي حرف زدند و در تاييد فرمايشات آقاي دكتر ، « عرايضي را به عرض رساندند». دوستان حاضر در جلسه مشاوران آقاي رييس را مي گويم. احتمالاً از آدم هاي دسته اولند. كساني كه از فضاي غالب خود تبعيت مي كنند و اصلاً فكر نمي كنند كه ممكن است حضرت رييس، تخصص ويژه اي در زمينه ارايه محصول فرهنگي مناسب براي مخاطب اينترنت، طراحي سايت و گرافيك و ديزاين( با تاكيد فراوان) نداشته باشد و حداكثر مثل مخاطب بي حوصله اي به حساب آيد كه حال ورق زدن صفحات مختلف سايت را ندارد. خرده نگيريد، زندگي در دامنه آتش فشان كار هر كسي نيست. *** جريان فيلم سازي بعد از انقلاب، لااقل در حوزه ساخت فيلم هايي كه ربط موضوعي يا محتوايي با ماجراي حمله نظامي ارتش عراق در آخرين روز شهريور 1359 به ايران دارند، آدم هاي مختلفي آمده اند و رفته اند. در ميان آنها حتي مي توان كساني را يافت كه چند سالي بعد از جنگ، ناگهان از عهده ساخت فيلم هاي زردي مثل « عروس خوش قدم» و «بانوي من» و از اين قبيل برآمدندو اگر چه ساخت اين فيلم ها، در زمينه انتخاب فيلم مناسب! براي اتوبوس هاي بين شهري است، اما به هر حال تصوير چندان آبرومندي از بعضي كارگردان هاي سينماي دفاع مقدس ارايه نمي دهد. كارگردان هايي كه امكانات فراوان و البته جايزه هاي متعددي در جشنواره هاي فيلم به خود اختصاص داده اند. بعضي آدم هاي ديگر اين حوزه اگر چه غالباً در سال هايي از جواني كار خود را شروع كرده اند، اما كارهاي در خوري از آنها براي مخاطب ايراني به نمايش درآمده است. رسول ملاقلي پور، عزيز الله حميد نژاد و ابراهيم حاتمي كيا از اين جمله اند. پلي به سوي ساحل، هيوا و مزرعه پدري ار رسول ملاقلي پور و هور در آتش، اشك سرما و شكوفه هاي سنگي از عزيز اله حميدنژاد، آثار قابل توجهي اند كه نمي شود نگاهي به سينماي دفاع مقدس داشت و از آن ها چشم پوشيد. حتي رگه هايي از حيات اجتماعي آدم هاي جنگ در كارهاي كم نظير مجيد مجيدي هم قابل رؤيت است. شخصيت نجار نابينا در رنگ خدا و مرتضي در بيمارستان پاريس در بيد مجنون را به خاطر داريد؟ ابراهيم حاتمي كيا اما پركارترين فيلم ساز در موضوع جنگ ميان ايران و عراق است. ديده بان، مهاجر، از كرخه تا راين، بوي پيراهن يوسف، برج مينو، آژانس شيشه اي، روبان قرمز و موج مرده تعدادي از كارهاي ماندگار حاتمي كيا در اين حوزه اند. « ارتفاع پست» با گرايش اجتماعي به آدم هاي ساكن مناطق جنوب كشور- كه جنگ در آنجا نمود بيشتري داشت و « به رنگ ارغوان» توقيف شده را كه مخاطب ايراني هنوز آن را روي پرده يا حتي مانيتور نديده، به اين فيلم ها اضافه كنيد. حاتمي كيا، در اوايل انقلاب از اعضاي نيروي هوايي سپاه بود و اقتضاي به تصوير كشيدن قهرماني رزمندگان ايراني كه به ميان آمد، به « روايت فتح» پيوست: « اينجا عرصه اي نبود كه فقط پاي تكنيك يا هنر در ميان باشد. بهترين كارگردان هاي سينما اگر براي كشته شدن در جنگ آمادگي نمي داشتند، نمي توانستند در ميان ما مفيد به فايده و ارجمند باشند. از سال 1365، ابراهيم حاتمي كيا نيز به گروه ما پيوست و سه چهار فيلم مستند ساخت. اما او تنها كسي بود كه پيش از ورود به جمع ما تجربه فيلم سازي داشت. با اين همه ، اگر او هم آمادگي براي شهادت نمي داشت، نمي توانست جايي در ميان ما پيدا كند.» ( يك تجربه ماندگار- سيد مرتضي آويني – انتشارات روايت فتح). ابراهيم حاتمي كيا در سال هاي پس از جنگ ، كارهاي بي نام و نشاني هم از خود به يادگار گذاشت. سفربه ولايت « فاطيما» در پرتقال و فيلم برداري و تحقيق جامع درباره اعتقاد مسيحيان ساكن دهكده فاطيما به فاطمه زهرا(س) دختر پيامبر اكرم، از كارهايي است كه او در ميان ساخت فيلم هاي كم نظير خود انجام داده است. نگاه دقيق به ماجراهايي كه پشت اتفاق هاي پرهيجان جنگ پنهان شده اند، مهم ترين ويژگي فيلم هايي به شمار مي رود كه حاتمي كيا در آنها كارگرداني و نويسندگي فيلم نامه را بر عهده داشته است. تكرار «آژانس شيشه اي» در روزهاي اخير از تلويزيون، مي تواند يادآوري ظرافت و دقت در كارهاي ابراهيم حاتمي كيا راآسان تر كند. اين فيلم را اگر چه پيش از اين ديده باشيد، يك بار ديگر از سي دي كلوپ يا سي دي فروشي هاي كنار خيابان تهيه كنيد و ببينيد. اين بار علاوه بر داستان، بازي بازيگرهاي توانا، كادربندي و طراحي صحنه و... به ديالوگ هاي ميان شخصيت ها دقت كنيد تا دريابيد آدم هاي حاتمي كيا اگرچه موجوداتي باري به هر جهت نيستند و به سبك بسياري از سريال هاي تلويزيون، حرف هاي بي ربط و بي جا نمي زنند، اما آدم هايي عادي اند. معمولي و قابل لمس كه مشابه آنها را بارها در زندگي عادي خود ديده ايد يا لااقل اگر سعي كنيد، مي توانيد ببينيد. در فيلم هاي ديگر، مثلاً« ازكرخه تا راين» كه آن هم همين چند وقت پيش از تلويزيون پخش شد، همين ماجرا را مي شود ديد. سريال« خاك سرخ» با بازي پرويز پرستويي و مهتاب كرامتي را كه لابد به خاطر داريد. در جايي هر چند كوچك از فيلم، احساس كرده ايد كه بازي ها مصنوعي باشند؟ يا در بقيه فيلم ها، خودتان مثال بزنيد صحنه اي اضافي سراغ داريد كه بود و نبودش يكسان باشد و بشود آن را بدون آنكه آب از آب تكان بخورد، حذف كرد؟ *** حاتمي كيا بعد از آنكه براي پخش « موج مرده» موسسه روايت فتح جديد - كه تهيه كننده آن بود – به مشكلاتي برخورد و فيلم از نمايش جشنواره فجر سال 1380 بازماند، به خبرنگاران گفت با اين اوضاع و احوال كه فيلم ساز جنگ دارد، ديگر فيلم جنگي نخواهد ساخت و غير از « خاك سرخ» كه يك سريال موفق تلويزيوني بود، فيلم هايي ساخت كه ارتباط مستقيم و بي واسطه با جنگ نداشتند. اما « به نام پدر»، فيلم جديد حاتمي كيا كه اين روز ها فيلم برداري آن انجام مي شود، ديگر به دفاع مقدس و آدم هاي آن مي پردازد. دغدغه حاتمي كيا درباره عجيب ترين جنگي كه در قرن هاي اخير در ايران اتفاق افتاده، هنوز باقي اند. فيلم ساز پركار ايراني كه اگر چه جايزه هاي خوش آب و رنگ جشنواره هاي خارجي به او روي خوشي نشان نمي دهند، از محبوبترين كارگردان هاي ايراني است و دوست ودشمن كارهايش را مي بينندو نمي توانند توانايي هاي او را انكار كنند. مي گويند قرار است «به رنگ ارغوان» از محاق توقيف درآيد و اگر همه كارها درست پيش بروند و «به نام پدر» به موقع تمام شود، شايد حاتمي كيا در جشنواره فجر 1384، با دو فيلم حاضر شود. دو فيلم از جنس كارهاي ابراهيم حاتمي كيا كه شايد اتفاقي دوباره در سينماي ايران باشند. تقسيم بندي آدم ها را يادتان هست؟ كساني كه از فضاي غالب تبعيت مي كنند و آدم هايي كه تلاش مي كنند شرايط موجود را به سوي آرمان مطلوب خود تغيير دهند. حاتمي كيا از دسته دوم است.