چاپ خبر

»سرانجام پس از گمانه‌زني‌هاي فراوان، حجت‌الاسلام سيداحمد خاتمي، عضو فعال جامعه مدرسين حوزه علميه قم و مجلس خبرگان رهبري، از سوي رهبر انقلاب به عنوان امام جمعه موقت تهران انتخاب شد.

جريان انتخاب امام جمعه موقت براي پايتخت، زماني جدي شد که آيت الله طاهري خرم آبادي پس از مدت کوتاهي از حکم انتصاب، دچار سکته قلبي شد و براي آيت الله محمد يزدي نيز کسالتي ديگر پيش آمد. عدم حضور اين دو بزرگوار، بهترين فرصت را براي انتخاب امام جمعه جوانتر فراهم کرد.

در حافظه تاريخي کساني که در زمان پيش از انقلاب به مسائل مذهبي اهتمام داشتند، اقامه نماز جمعه توسط آيت‌الله العظمي اراکي در مسجد امام حسن عسگري قم ثبت شده است. ايشان بر اساس فتواي خود که نمازجمعه را در زمان غيبت واجب مي‌دانست، نماز را اقامه مي‌کرد و مباحث اخلاقي وي همواره بسياري از طلاب و مردم را به خود جلب مي‌نمود. از سوي ديگر «سيدحسن امامي» اگر چه با تعدادي اندک، اما کاملا تشريفاتي در مسجد امام فعلي  نمازجمعه را اقامه مي‌کرد.

 محمد رضا شاه با انتصاب يک روحاني وابسته به دربار سعي کرد جايگاه خود را به عنوان «شاه يک کشور اسلامي» مستحکم کند، اين در حالي بود که با بي اقبالي کامل مردم مواجه شد. با پيروزي انقلاب اسلامي، نمازجمعه به عنوان يکي از علائم اصلي حکومت ديني، مورد توجه رهبر ايران قرار گرفت. امام خميني(ره) آيت‌الله طالقاني را اولين امام جمعه تهران معرفي کردند.

 چمن‌هاي سبز دانشگاه تهران از همان ابتدا ميزبان مردمي بود که عده‌اي از آنان تا آن زمان اقامه نماز جمعه را بلد نبودند و در برخي موارد خطبه‌ها را با سخنراني معمولي اشتباه مي‌گرفتند. رفته رفته نماز جمعه تبديل به يک اجتماع عظيمي مردمي شد که هر نوع سليقه سياسي و فکري را دربر مي‌گرفت. جريانهاي مختلف از جمله حزب جمهوري اسلامي، مجاهدين خلق، نهضت آزادي و چند گروه ديگر، در حاشيه نمازجمعه با برپايي چادرهايي، جزوه‌هاي تبليغي خود را پخش مي‌کردند.

با درگذشت ناگهاني آيت‌الله طالقاني برخي از اعضاي نهضت آزادي و مجاهدين انقلاب اسلامي در نمازجمعه حاضر نشدند، اما باز هم اين نماز حساسترين تجمع هفتگي محسوب مي‌شد. آيت‌الله خامنه‌اي، آيت‌الله منتظري، آيت‌الله موسوي اردبيلي و حجت‌الاسلام والمسلمين هاشمي رفسنجاني در بحبوحه جنگ، نماز جمعه را به تريبون اصلي نظام براي ارائه آخرين اخبار و تحليل‌هاي روز تبديل کرده بودند. تا اواخر دوران جنگ در بمباران و موشک باران، نمازجمعه يکي از محوري‌ترين موضوعات، مورد توجه افکار عمومي در داخل و خارج از کشور بود. اما پس از آن رفته رفته اين «امام جمعه» بود که اهميت نماز را مشخص مي‌کرد.

خطبه‌هاي حجت الاسلام هاشمي رفسنجاني مي‌توانست در کنار کشورهاي خارجي بازار داخلي و اقتصاد کشور را هم تحت تاثير قرار دهد. فعالان و مسئولان سياسي کشور، بهترين زمان و مکان براي اعلان برخي مسائل حساس سياسي و اجتماعي را تريبون نمازجمعه مي‌دانستند، چه آنکه مردم نيز انتظار چنين کارکردي را از نماز جمعه داشتند. اگر پيش از انقلاب، مساجد مرکز حرکت نهضت بودند، اينک روز جمعه، سه هزار مسجد تهران تعطيل و نمازگزاران با اتحاد وصف‌ناشدني در دانشگاه تهران حاضر مي‌شدند.

 پس از رحلت امام خميني (ره)، رهبر انقلاب، امام جمعه تهران نيز بودند. ايشان به طور ثابت در ماه مبارک رمضان و در مواقع حساس نماز را اقامه مي‌کردند که در نوع خود استقبال بي نظيري از آن شده و مي‌شد. خيابان‌هاي مملو از جمعيت اطراف دانشگاه تهران همواره مورد توجه دوربين‌هاي بسياري از شبکه‌هاي خبري دنيا قرار مي‌گرفت و اين حضور به اندازه مواضع و بيانات امام جمعه براي آنها جالب توجه بود و بيشتر از همه حضور مسئولان و در کنار هم قرار گرفتن سلايق مختلف سياسي، تاثيرات نماز جمعه به امامت رهبري افزايش مي‌داد. پس از انتخابات دوم خرداد و شکل‌گيري جبهه اصلاح طلبان، برخي از نظريه‌پردازان ديني و اجتماعي اين جبهه، نسبت به انتخاب ائمه جمعه و مواضع آنها که «موضع يک جانبه و جناحي در تريبونها» خوانده مي‌شد، اعتراض کردند.

 حجت الاسلام محمد جواد حجتي کرماني يکي از اين افراد بود. حجت‌الاسلام تقوي رئيس شوراي سياستگذاري ائمه جمعه پاسخ داد: «من اين موضوع را به شدت تکذيب مي‌کنم. ما در گزينش و هدايتمان، هرگز گروهي و جناحي عمل نکرده‌ايم، به دليل اينکه ائمه جمعه‌اي داريم که سليقه سياسي گوناگوني دارند.

 مي‌توانم پانزده نفر را با سليقه‌هاي سياسي خاص بشمارم». وي در بخش گفت‌وگوي ويژه خبري شبکه دو، در پاسخ به پرسش مجري مبني بر اينکه چه آماري از درصد شرکت کنندگان در نمازجمعه داريد، نتوانست پاسخ مستندي دهد و تنها به اين جمله اکتفا کرد که: «الحمدلله شرکت مردم بويژه جوانان خيلي خوب است». با گسترش ابزارهاي رسانه‌اي منتقدين تريبون‌هاي نمازجمعه، بازهم اين اجتماع هفتگي به يکي از مباحث حساس روز تبديل شد، بويژه آنکه آيت‌الله مصباح يزدي در سلسله مباحثي، ديدگاه‌هاي سياسي و اجتماعي اسلام را بيان کرد.

 اوج اين انتقادات زماني بالا گرفت که آيت‌الله يزدي، آيت‌الله جنتي و حجت‌الاسلام و المسلمين هاشمي رفسنجاني هريک در تريبون نمازجمعه از منصب رياست قوه قضائيه، دبيري شوراي نگهيان و رياست دولت از عملکرد خود دفاع کرده و به پاسخ‌گويي در مورد سياست نهادهاي زير مجموعه خود مي‌پرداختند؛ تا جايي که گاهي منتقدين سياست‌هاي فرهنگي و اقتصادي حجت‌الاسلام والمسلمين هاشمي رفسنجاني، سعي کردند در نماز جمعه اعتراضات خود را به گوش وي برسانند.

 اما سال گذشته خبرهايي از احتمال انتخاب چند چهره جديد به امامت جمعه تهران منتشر شد. مهمترين شاخصه اين افراد جوان‌گرايي و تسلط به مسائل اجتماعي بود. تا آنکه هفته گذشته خبرگزاري مهر به واسطه ارتباط مسئولان آن با شوراي سياستگذاري ائمه جمعه، از انتخاب قطعي حجت الاسلام سيداحمد خاتمي خبر داد. اگر چه در دو سال گذشته به دفعات مکرر اين پيشنهاد به وي مطرح شده بود، اما حضور حجت الاسلام محمدي گلپايگاني در منزل خاتمي و اصرار و ابلاغ پيام شفاهي رهبر انقلاب، انتخاب وي را قطعي کرد. سيد احمد خاتمي 45 ساله و اهل سمنان، تدريس را از پانزده شال پيش در حوزه علميه قم آغازيد.

مهارت در خطابه، وي را به نقاط مختلف کشور کشانيد تا آنکه در دور سوم انتخابان مجلس خبرگان رسما وارد عرصه سياست شد. وي همزمان با فعاليت‌هاي سياسي و اجتماعي به خوبي مي‌دانست که حضور در حوزه علميه قم، علاوه بر استحکام پايه علمي، چهره علمي وي را وجيه‌تر خواهد ساخت؛ چه آنکه بسياري از حوزويان جبهه اصلاح‌طلبان، به خاطر عدم حضور مستمر در حوزه و بي‌بهرگي از علوم فقه و اصول، نتوانسته‌اند جايگاه خوبي در بين حوزويان داشته باشند.

 آغاز درس خارج اصول در کنار مباحث ديگر مانند نهج‌البلاغه و تفسير قران، وي را به يکي از اعضاي فعال جامعه مدرسين حوزه عليمه قم نيز تبديل کرد. وي اگرچه سعي کرد در دعواهاي جناحي و سياسي، چهره‌اي فراجناحي داشته باشد، اما ارتباط تنگاتنگ با سياسيون خط فکري وي را براي خواص کاملا روشن کرده است.

انتخابات رياست جمهوري يکي از عرصه‌هاي فعال و موثر وي در تصميم‌گيري‌هاي اصولگرايان محسوب مي‌شود. در کنار همه اين موارد، شيوخ اهل فضل مجلس خبرگان نيز به وي اعتماد کرده و خاتمي را به عنوان عضو هيأت رئيسه مجلس خبرگان برگزيدند تا در اين نهاد بسيار حساس نيز نافذ باشد.

حضور مستمر در عرصه‌هاي خبري و برخي موضع گيري‌هاي سريع، باعث شد حجت الاسلام خاتمي سخنگوي جامعه مدرسين نيز قلمداد شود، اگر چه خود او و جامعه مدرسين تاکيد کردند که اين جامعه سخنگوئي ندارد. خاتمي در آخرين اجلاسيه مجلس خبرگان، به تحريفات در عزاداري‌ها حمله تندي نمود تا چهره متفاوتي از خود به جاي گذارده و خطوط جديدي در فصل بندي و اعتدال گرايي اصولگراين باز کند.

 وي پله‌هاي ترقي را در کوتاهترين زمان ممکن طي کرد و از سوي مقام رهبري به سمت امام جمعه موقت تهران منصوب گرديد. شايد علت قبول نکردن پيشنهاد امامت جمعه مشهد پس از فوت آيت الله عبادي در سال گذشته از سوي خاتمي در همين جا نهفته است.